Συμπληρώνονται τρία χρόνια από τότε που ο αδελφός μου Κώστας Σκιαδάς έφυγε για το μεγάλο ταξίδι (3 Αυγούστου 2011).
Ήταν επιθυμία του και συγκέντρωνε στοιχεία για τον αγαπημένο μας Μάραθο (όπου είναι το σπίτι μας, των γονιών μας και των παππούδων μας, περάσαμε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας και φοιτήσαμε στο διτάξιο δημοτικό σχολείο) με σκοπό να εκδώσει την ιστορία του χωριού που αν και συμπληρώνει εφέτος μόλις 155 χρόνια από την ίδρυσή του το 1859 είναι για πολλούς από εμάς άγνωστη και ανεξερεύνητη. Μου άφησε βαριά κληρονομιά να συμπληρώσω τα στοιχεία που συγκέντρωνε και να δημοσιοποιήσω τα σημαντικότερα σημεία με την απαιτούμενη ευαισθησία προς τους εκλιπόντας αλλά και τους άξιους απογόνους που δημιούργησαν ένα πρότυπο και καλά οργανωμένο χωριό εκεί που πριν 155 χρόνια υπήρχαν μόνο βράχια και ασφαλώς πολλά μάραθα.
Από το φόβο των πειρατών η περιοχή όπου ιδρύθηκε το χωριό ήταν έρημη και ακατοίκητη. Η Πρώτη, το νησί που βρίσκεται μπροστά στο Μάραθο παρέχοντας προστασία από τους δυνατούς νοτιάδες, ήταν το απάνεμο καταφύγιο από την κακοκαιρία για τα ξύλινα ιστιοφόρα πλοία που για αιώνες διέσχιζαν τη Μεσόγειο. Συγχρόνως όμως ήταν και καλό αγκυροβόλιο για τους πειρατές που δεν τολμούσαν να προσεγγίσουν τα λιμάνια της Πύλου και της Μεθώνης. Αποτέλεσμα της δράσης τους ήταν οι καλλιεργητές της εύφορης περιοχής από την παραλία μέχρι τα πρώτα υψώματα να επιλέξουν μια φυσικά οχυρή τοποθεσία στην κορυφογραμμή για να κατοικήσουν δημιουργώντας την κωμόπολη των Γαργαλιάνων.
Η ίδρυση του χωριού έγινε 30 περίπου χρόνια μετά τη Συνθήκη του Λονδίνου το 1830 (Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας) και 38 χρόνια μετά το 1821 όταν πλέον είχε εξομαλυνθεί η ναυσιπλοΐα στη Μεσόγειο και η πειρατεία είχε πρακτικά εκλείψει. Το διάταγμα της ίδρυσης του Μαράθου δημοσιεύθηκε στο Τεύχος 50 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) στις 30 Δεκεμβρίου του έτους 1859 και έχει υπογραφεί από τον τότε Βασιλιά Όθωνα στις 20 Οκτωβρίου 1859. Η πρόταση έγινε από τον τότε Υπουργό των Εσωτερικών. Δεν αναφέρεται το όνομά του στο διάταγμα. Αντιθέτως αναφέρονται και διορίζονται τα μέλη της τριμελούς επιτροπής υλοποίησης, «ευόδωσης του συνοικισμού» όπως αναφέρεται στο ΦΕΚ, με προεδρεύοντα τον Έπαρχο Τριφυλίας. Η επιτροπή απαρτίσθηκε από τους:
Αντώνιο Πηλιώτη
Κωνσταντίνο Α. Σκιαδά
Κωνσταντίνο Φωτιάδη
Η επιτροπή αυτή επέτυχε απόλυτα στην «ευόδωση του συνοικισμού» και έβαλε τις βάσεις του χωριού με ένα ορθολογικό σχέδιο πόλης που περιλαμβανόταν στο ίδιο το ιδρυτικό διάταγμα. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο δεν υπήρχαν κτίσματα στο χωριό παρά μόνον το «μπαστούνι» από όπου μεταφόρτωναν την ασφαλτόπετρα που ερχόταν με βαγονέτα από το μεταλλείο και μια μικρή αποθήκη στο λιμάνι πολύ κοντά στη θάλασσα. Η ανάπτυξη υπήρξε τόσο ταχεία ώστε στα επόμενα 30 χρόνια κτίστηκαν αρκετά κτήρια που υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Δυστυχώς ο σεισμός των 7.5 Ρίχτερ με επίκεντρο κοντά στα Φιλιατρά το 1886 έκαμε αρκετές ζημιές. Στο δικό μας σπίτι απέναντι από την εκκλησία, ένα από τα πρώτα που κτίστηκαν, έπεσε ο επάνω όροφος με αποτέλεσμα να παραμείνει μόνο το ισόγειο όπου κατοικούμε μέχρι και σήμερα.
Μετά το σεισμό ήλθε η οικονομική κατάρρευση της χώρας επί Τρικούπη και για σχεδόν 100 χρόνια υπήρξε στασιμότητα λόγω και των πολέμων και της διεθνούς κατάστασης. Η ανάπτυξη που έφερε το χωριό στη σημερινή του μορφή επιτεύχθηκε τα τελευταία 50 χρόνια.
Κρίναμε απαραίτητο να ξεκινήσουμε την ιστορία του Μαράθου από το ιδρυτικό διάταγμα. Υπάρχουν όμως ενδιαφέροντα στοιχεία που θα παρουσιάσουμε σε επόμενα σημειώματα
Χρήστος Σκιαδάς
τ. Αντιπρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης
